آموزه هایی از زنده یاد دکتر داود فیرحی

اندیشه ی اسلام معاصر و جامعه شناسی ی ایران به ویژه در دو دهه ی اخیر وامدار شخصیتی اخلاق مدار است که توانست با قرائتی متکثر و دمکراتیک از اسلام و فقه شیعی، روح و نیاز زمانه به صلح و مصالحه را در کلمات پرنفوذ خود تجلی ببخشد و مسئولیت دین و دولت را از منظر اندیشه ی و جامعه شناسی تاریخی بازنمایی نماید.

دکتر داود فیرحی استاد دانشگاه تهران به مثابه یک نواندیش دینی و در کسوت ت توانست پلی میان سنت دینی و فهم مدرن از دنیای در حال تحول و بشدت نیازمند صلح باشد. وی با بهره گیری از رویکرد اسلامی توانست ضمن آشتی میان فقه و ت با نگاهی دمکراتیک مروج اسلام متساهل، صلح طلب و مصالح جو باشد.

      کنشگران حوزه صلح در ایران طنین آموزه های امید بخش این معلم بزرگ و نویسنده ی توانا را در باب صلح ابتدایی و صلح پیشگیرانه به گوش جان در قلب خویش دارند و امیدوارند در سایه فهم و گسترش چنین قرائتی از زیست مسلمانی، ملل مسلمان و به ویژه خاورمیانه و ایران صلح واقعی را تجربه کنند. در واقع درگذشت دکتر داود فیرحی ضایعه ای بزرگ برای ادبیات صلح در ایران محسوب می شود که پر کردن آن به سادگی میسر نیست.

تاکید موکد استاد بر صلح ابتدایى جای تامل و تدبر زیادی دارد، از نظر وی، صلح ابتدایی عبارت از صلحى است که در مورد آن نه نزاعى واقع و محقق بین طرفین وجود دارد و نه فعلاً احتمال نزاعى در میان خود دارند؛ به همین جهت است که از صلح ابتدایی به راستی می توان به "صلح آوانگاراد"، صلح سازنده” یا "صلح آینده ساز" تعبیر نمود. در چارچوب این نگرش، صلح خواهی و صلح جویی کنشی منفعلانه و از سر استیصال نیست؛ بلکه رویکردی فعالانه، جسورانه و اخلاقی است که در بطن خود نیز چه در مقدمات و چه در نتایج؛ رضایت، مشروعیت و کارآمدی را بدنبال دارد.

دکتر فیرحی ضمن نقد فقهایی که در اسلام شیعی به صلح اصالت نمی بخشند؛ اصالت صلح را جزء لایتجرای اسلام دانسته و با شرح بخش هایی از تاریخ اسلام؛ محتوای صلح امام حسن(ع) را شاهکاری بَرنده تر و بُرنده تر از جنگ دانسته تا جایی که در این مسیر، این امام همام با مرجح دانستن جان و خون مسلمانان به نسبت حفظ حکومت؛ صحابه را تبدیل به ناظران قرارداد صلح کرد و صلح را به امری اخلاقی متاثر از اسلام رحمانی بدل ساخت.