چشم انداز موج و نسل چهارم مطالبات و مطالعات ن
از منظر بررسی کتاب " زﻧﺎن و مشارکت ی"
رویکردی درون متنی
در آستانه 14 مرداد و سالگرد صدور فرمان مشروطیت در سال1285 توسط مظفرالدین شاه قرار داریم. علیرغم گذشت 113 سال از پیروزی مشروطه خواهانو استقرار و تثبیت نظام پارلمانی در ایران، موضوع چند و چون مشارکت ن در نظامی و از جمله نظام تقنینیه کشور از مسائل جدی توسعه و از جمله چالش های مهم تعمیقتوسعه ی و مردم سالاری در ایران محسوب می شود که نیازمند تدبیرهای دگرباره ایاست تا تنها محصور در نظام پارلمانی بعضا تک جنسیتی نباشیم.
در حالی که برخی ازکشورها دیرتر و با فاصله زمانی قابل توجهی از ایران از سازوکار پارلمانی برایاداره جامعه و در بدنه ساختار ی بهره جسته اند؛ ولی در ارتباط با حضور نپیشرفت های بیشتری داشته اند. بررسی وضعیت مشارکت ی کمی ن در نظام هایپارلمانی کشورهای همسایه از افغانستان و عراق تا ترکیه و ترکمنستان و تاجیکستانموید این ادعا است که فرایند نقش دهی به ن در مجلس در ایران چنان که باید وشاید پیشرفتی نداشته است.
با در نظر گرفتن چنین واقعیت تلخ و گزنده ای، کتاب " زﻧﺎن و مشارکت ی" اثر دکتر سیمین حاجی پور تلاشدارد ضمن "بازشناسی روشمند و متدولوژیک موضوع از بستر جامعه شناسی یتاریخی و با بهره گیری از تجربیات جهانی" به چند و چون حضور ن درحیات نسبتاطولانی پارلمان در ایران پرداخته و با بهره جستن از آمار و ارقام اثبات نماید کهاین حضور کمرنگ از جمله آسیب های نظام پارلمانی در ایران محسوب می شود کهپیامدهای نامیمونی در حوزه وظایف پارلمانی نمایندگان مجلس خواهد داشت.
مسئولیت های نظام پارلمانی و چالش عدالت جنسیتی
اگر وظایف مجلس و مسئولیت های نمایندگان برخاسته از آراءمردم را در سه عنصر "قانونگذاری"، "نظارت" و "نمایندگی"معطوف بدانیم؛ تا موقعی که ن سهم و جایگاه عادلانه و منصفانه ای از کرسی هایمجلس را بخود اختصاص ندهند و تا هنگامی که پارلمان بعضا در قامتی مردانه ظاهر شودتردیدهای جدی و تشکیک های پرمناقشه ای در هر یک از مسئولیت ها و ماموریت های سهگانه ی پارلمان در ایران می توان ابراز داشت که جز به سرانگشتان تدبیر همه نیروهایاجتماعی در عرصه ت ورزی ایرانی نمی توان به این روند خاتمه بخشید.
سنت پارلمانی در ایران علیرغم تجربه گرانسنگ خود نتوانستهاست به چالش عدالت جنسیتی تن داده و سهمی متناسب برای ن پیش بینی نماید و از اینمنظر قطعا منتقدین حق دارند اگر در نهادی که خود ناتوان از برقراری عدالت توزیعی – جنسیتی از کرسی های پارلمانیاست، نسبت به عملکردها و مسئولیت های سه گانه این نهاد تشکیک نمایند.
وضعیت سنجی و روند پژوهی مشارکتپارلمانی ن
کتاب " زﻧﺎن و مشارکت ی " با "وضعیتسنجی و روند پژوهی مشارکت پارلمانی ن"، به انواع سه گانه ی نظام هایپارلمانی اعم از اکثریتی، تناسبی و ترکیبی پرداخته نظام سهمیه بندی را مورد نقد وبررسی قرار می دهد.
بهره گیری از مطالعات نظری و از جمله جدیدترین و جدیترین مباحث و مطالعات نظری در ارتباط با مشارکت ن نظیر ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﻮده ﺣﯿﺎﺗﯽ،ﻧﻈﺮﯾﻪ 30 درصد، نظریه سقف های شیشه ای، نظریه های فمینیسم وبه ویژه ارائه نظریه ت حضور موجب شده است که نویسنده بتواند مدل نظری- تحلیلی مبتنیبر آموزه های اسلامی – ایرانی، متناسب با جامعه ایران را برای کمک به حل و فصلچالش های ناشی از مشارکت پارلمانی ن ارائه نماید و ضمن پیوند وثیق و روزآمد باادبیات جهانی مطالعات ن، از ظرفیت های بومی استفاده و غفلت ننماید.
آسیب شناسی مشارکت پارلمانی ن
"بررسی آسیب شناسانه مشارکت ن در مجلس" بصورتچند وجهی، درون زا و برون زا یکی از مهمترین مباحث کتاب"واﮐﺎوی ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺣﻀﻮر زﻧﺎندر ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ" است که به صورت پیمایشی و کیفی به موانع ی،اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ساختاری و روانشناختی مشارکت ی- پارلمانی ن پرداختهاست.
در این بررسی آسیبشناسانه؛ فرهنگ ی، مدل مردانه ت ورزی ایرانی، تصور کثیف بودنعرصه ت و ضرورت اجتناب از آلودهشدن ن به این حوزه، تنگ نظری های ی، عدم مشارکت لازم احزاببه نقش دهی به ن در ساختار حزبی و در فرایند مبارزات انتخاباتی، تاثیر نظامانتخاباتی، هزینه های سنگین مالی ورود به فعالیت انتخاباتی، مسئولیتهای چندگانه نه فراتر از مردان، عدم همکاری لازم از سوی نهادهای حوزهن، عدم خودباوری و ده ها مورد برخی از موانعی است که در بخش چهارمکتاب بدان پرداخته شده است.
نقش احزاب در مشارکت پارلمانی ن
تمهید ت حضور ن،به مثابه شاه کلید مشارکت واقعی، رئال و از نزدیک و بلاواسطه کرسی نمایندگی توسطن اگرچه مورد تاکید این کتاب است؛ ولی استقرار این رویه و روند را تنها بر دوش دولتو نهاد قدرت در کشور و برگزارکنندگان انتخابات ندیده، بلکه عزم جدی دیگرکنشگران به ویژه نقش احزاب ی، سازمان های ن و استرتژیستها و نهادهای مدنی در انتخاب، معرفی و حمایت از کاندیداهای زن در صدرلیست های انتخاباتی، نه از باب تزیین آن لیست ها را در این عرصه ذیمدخل می داند وبه صورت عملی تغییر در نگرش های فرهنگی جامعه به ویژه ن، توسعه تگذاری ها وتغییرات نهادی از طریق اصلاح نظام انتخاباتی و سهمیه بندی جنسیتی را پیشنهاد مینماید.
این کتاب بیش از پیش مسئولیت احزاب ی، به ویژه احزابیکه مدعی تحول خواهی و نقش دهی به ن هستند را در متعادل سازی ترکیب جنسیتی لیستهای انتخاباتی را گوشزد می نماید و بدین لحاظ مدعی است تا موقعی که ترکیب لیست هایانتخاباتی با حضور بیشتر ن متعادل تر و متوازن تر نگردد؛ شعارهای دموکراتیکبودن این احزاب نیز محل تامل جدی است.
طراحی الگوهای نظری و مدل های پژوهش متناسب با نیازهایجامعه و نظام پارلمانی ایران، تهیه و تنظیم حدود 20 نمودار و 50 جدول باکارکردخلاصه – ساده سازی و فهمانمایی، ساماندهی بخش ها، فصول ،گفتارها، تیترها و سوتیترهایجذاب، بخشی از تلاش های نویسنده کتاب در ارائه و طراحی نوآورانه، جذاب و خلاقانه یکتاب ارزیابی می شود که کتاب را به "دایره المعارف مشارکت ی ن درایران" تبدیل کرده است.
اگر بپذیریم حوزه مطالعات ن، موضوعی بین رشته ای و فرارشته است کتاب پیش رو با بهره گیری از رهیافت بین رشته ای توانسته است بنیان هاینسل سوم مطالعات ن را توسعه بخشیده و مبانی و مبادی آنرا عمق داده و بستر سازشروع نسل چهارم مطالعات ن در ایران باشد و موج جدید مطالعات ن را در حوزههای خاص و تخصصی نظیر پارلمان را رقم زند.
نسل و موج چهارم تولیدادبیات در حوزه مطالعات ن
نسل و موج چهارم تولید ادبیات در حوزه مطالعات ندر ایران و بطور مشخص کتاب پیش رو با "گذار از حاشیه به متن"، "گذاراز مباحث نظری و آرمانی به طرح مباحث واقعی و رئال، عملیاتی، امکان پذیر ودستیافتنی"، "گذار از جنسیت گرایی افراطی و ستیزه جویانه به مطالعاتهمدلانه و همکارانه با کنشگران ی مرد" و "گذار از دولت محوری به چندجانبه گرایی" توانسته است سهمسازنده ای در وضعیت سنجی و چشم انداز سازی مطالبات و مطالعات ن در ایران ایفاءنماید.
با توجه به چنین ویژگی های شاخصی ضمن تبریک به خانم دکترحاجی پور به عنوان نویسنده ی اثر، و نیز به همه دست اندرکاران و علاقمندان حوزه مطالعاتن؛ خلق این اثر علمی- پژوهشی را به فال نیک می گیریم و مطالعه آن را به همه یمخاطبان و خوانندگان، به ویژه جامعه ی، فعالان حوزه ن و دست اندرکارانت گذاری و قانونگذاری کشور پیشنهاد می نماییم.
دکتر مجتبی مقصودی
رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعاتصلح ایران
26 تیر1398
های ,ن ,پارلمانی ,مشارکت ,مطالعات ,کتاب ,در ایران ,ن در ,مطالعات ن ,مشارکت ی ,به ویژه ,چهارم تولید ادبیات ,پژوهی مشارکت پارلمانی ,روند پژوهی مشارکت
درباره این سایت